Lujak: "Prve ideje o nadograđenom čovjeku zastupljene su još u grčkim mitovima"
Transhumanizam je filozofski ali i naučno kulturni pokret koji teži poboljšavanju ljudske forme i funkcija putem korišćenja tehnologije, genetskog inženjeringa i drugih naučnih i tehnoloških dostignuća. Ovaj pokret je takođe prisutan i u književnosti, gdje je predstavljen kroz romane, priče i pjesme.
O transhumanizmu i književnosti pričali smo u emisiji Radija Bijelo Polje „Transhumanizam, mladi i nauka“ sa književnicom i novinarkom Tamarom Lujak.
Ona je istakla da se ideja za „poboljšanjem“ čovjeka javila veoma rano, već u grčkim mitovima, kao što su mitovi o Dedalu, koji je napravio krila za sebe i svog sina Ikara,zatim mitovi o Hefestu, koji je bio glasnik bogova i nosio je krilati šlem i krilate sandale,a kako je istakla Lujak, možda najpoznatiji je mit o Hefestu koji je bio bog vatre i kovačkog zanata i koji je iskovao Penelopu i koji je u Pelopu napravio vještačko rame od slonovače.
„To su bili začetnici neke prve ideje koje se javljaju o „nadograđenom“ čovjeku, a u poznatijim primjera u književnosti možda je najčuveniji Frankenštajn,Meri Šeli. Artur Klark je u jednom od svojih najpoznatijih djela“Odiseja 2001 u svemiru“ pisao o vanzemaljskom predmetu i da onaj koga nosi ima najveće moći,a Vels, inspirisan ovom temom, napisao je romane „Nevidljivi čovek“ i „ Ostrvo doktora Moroa“ kazala je Lujak.
Ona je kazala da je fantastika u književnosti na balkanskim prostorima došla mnogo kasnije, pa su se tek od dvadesetog vijeka pojavili pisci kao što su Goran Skrobonja, Goran Nešić, Zoran Živković koji su, kako je kazala najviše zaslužni što se polako i ovaj žanr u književnosti ustaljuje.
„Za to imamo regionalne festivale fantastične književnosti, jedan od njih je i svakako Refesticon, koji je i organizovan sa tim ciljem da se promoviše ova tema, da se promovišu pisci koji se bave ovom temom, tako da svake godine imamo sve više pisaca i ljubitelja fantastične književnosti“ kazalča je Lujak.
Ona je istakla da su podijeljena mišljenja kada je transhumanizam u književnosti u pitanju.
„Postoje kako utopijska tako i distopijska djela, postoje i oni autori koji smatraju da će mehaničko postojanje čovjeka donijeti propast civilizaciji, a postoje i oni koji smatraju da je to dobro. Mnogi autori smatraju da će androidi i kiborzi koji se na ovaj način stvaraju, zamijeniti čovjeka. Međutim smatram, da su sve ovo podjele društva. Ako pripadate bogatijoj klasi vi ćete onda moći sebi da priuštite zamjenu nekog organa, ako pripadate nižoj klasi tako nešto vam ostaje nedostižno, tako da opet postoje neka klasna raslojavanja u nekom drugom svjetlu i na drugi način, a smatram da je velika većina autora naklonjena tom nekom distopijskom viđenju budućnosti“ istakla je Lujak.
Serijal „Transhumanizam mladi i nauka“ realizuje se u sklopu projekta Refestikon 2023 Transhumanizam
Realizator je Radio Bijelo Polje, a pokrovitelji Ministarstvo kulture i medija Crne Gore i Opština Bijelo Polje
U realizaciji emisije učestvovali su Tanja Dangubić, Sanida Kajević, Danijela Radović i Vanja Šabanović