“Iiliri-beskrajna tema za istraživanje i stvaranje književnih djela” (audio)
Iiliri su autohtoni narod, narod koji je imao svoju religiju, kulturu, običaje, ali ujedno i jedna nedovoljno istražena civilizacija, iako su o njoj napisane biblioteke knjiga, kaže crnogorski pisac Miraš Martinović.
Upravo zbog toga, kako ističe Martinović, jako je važno što je ovaj drevni narod u fokusu VIII Regionalnog festivala fantastične književnosti REFESTCON, koji će se u junu održati u Bijelom Polju.
Gostujući u emisiji “Bestseller Refesticon”, Radija Bijelo Polje, Martinović je kazao da je značajno što bjelopoljski REFESTICON inicira pomalo zaboravljene teme, istovremeno njegujući i afirmišući fantastičnu književnost.
“Iliri su vladali prostorima od Jadranskog mora do Panonije, imali su svoje specifičnosti, kako u kulturi, tako u religiji, u obliku vladavine, o čemu svjedoče i brojne legende. Iliri su beskrajna tema i upravo je značajno što će se o njima govoriti i pisati u okviru ovogoišnjeg festivala. Ilirska civilizacija je beskrajna, malo istražena, a iako nijesu ostavili pismene podatake, ostavili su mnoga druga ostvarenja prije svega u arhitekturi, gradovima koje su oni gradili”, kazao je crnogorski pisac.
Kako je ispričao, posebno su se u Albaniji arheolozi i istoričari bavili Ilirima, kao narod koji je pretendovao da bude potomak te drevne civilizacije.
“Svi stari crnogorski gradovi imaju u svojim temeljima ilirske bedeme, koji su karakteristčni za ilirski način gradnje. To su takozvani veliki kameni blokovi - piloni koje su Iliri ugrađivali u temeljima. Krenimo samo od južne Jadranske obale, od Ulcinja, Bara, pa onda do Nikšića, zatim do grada Stoca u Hercegovini, gdje se nalazi i lokalitet Mikena - grad koji je 43 godine prije Hrista stradao. Nikada od tada se nije uzdigao i nije oživio, ali kad odete I danas vidite ostatke građevina. I u Metkovićima u Hrvatskojih možete pronaći. Ja sam sve te gradove obišao i cio svoj život posvetio ilirskim gradovima, ilirskoj kulturi i ilirskoj religiji. Čitava jedna mapa gradova i puteva zarasla je u zaborav i travu, a ja sam pisanjem i obilaženjem terena nastojao da udahnem život toj civilizaciji”, naveo je Martinović.
Njegova posvećenost i predanost istraživanju tog perioda na tlu današnje Crne Gore ne prestaje.
“Više je od trideset godina od kada sam se prvi put suočio sa ovom temom. Sa arheologom Milijom Pušićem obišao sam Rizon - grad na mjestu današnjeg Risna. Tada sam se na lokalitetu preko puta hotela “Teuta” prvi put suočio sa arheološkim nalazištem i upravo tu sam našao teme za svoje knjige i prvi put se susreo sa kraljicom Teutom. To je fascinantna ličnost iz ilirskog perioda, iz cvatujućeg ilirskog trenutka kada ona postaje kraljica nakon smrti svog muža Agrona, koji je veliki ujedinitelj i tvorac Ilirskog carstva, a koji je umro pod sumnjivim okolnostima. Postoji pretpostavka da su ga otrovali Rimljani, koji će brzo nakon toga doći na ove prostore i koji će imati sukob sa kraljicom Teutom, koja će preuzeti ilirski presto, koji je inače bio u Skadru. Uzmičući pred Rimljanima ona je došla u Risan, koji je bio isturena prijestonica Ilirskog kraljevstva. Kada sam se prvi put susreo sa likom kraljice Teute, zaronio sam u Ilire, u njihovu istoriju, u njihovu dušu. I ne vjerujem da na planeti da ima manjeg prostora sa više legendi o jednoj ličnosti, koliko je legendi na prostoru Boke Kotorske sačuvano o kraljici Teuti”, istakao je Martinović, koji je prepoznatljiv na širim regionalnim prostorima po antičkim temama i zaboravljenim pejzažima Crne Gore.
Zahvaljujući predanom istraživanju, obilasku brojnih lokaliteta, ali i slobodi koju nudi književnost, Martinović je uspio da prodire duboko u tajne ilirskog svijeta, u mitologiju i civilizaciju Ilira, u način življenja, u njihovu materijalnu i duhovnu kulturu, u običaje i zakone od kojih su neki i dan danas sačuvani među Albancima i drugim narodima Balkana.
Kraljici Teuti uspio je da udahne jaedan novi život objavljivanjem istoimene knjige.
Martinović ne skriva svoju empatiju prema kraljici Teuti, kako navodi “bila je kraljica dostojna tog zvanja, nepokorne i mitske Ilirije. Bila je i žena neponovljive ljepote”.
Za njega je Teuta jedna velika metafora života, vremena, istorije, ljepote I ljubavi.
Legenda kaže da je ilirska kraljica Teuta, da ne bi pala u ruke Rimljanima, skočila u more, ali ne zna se pouzdano da li je to tačno. Međutim, autor ovog romana udajnjuje joj novi život. Izabrao je put koji je smatrao ispravnijim i plodnijim: put izbjeglištva Teute, koja, po njemu, nakon poraza i detronizacije, obučena kao seljanka, luta po Iliriji. Strategija koju je Martinović izabrao može se smatrati atipičnom: njegova Teuta više živi nakon “smrti“ nego za života.
Za Martinovića je i profesorica knjževnosti kazala da je “pjesnik Ilira koji je došao iz budućnosti”.
Opširnije poslušajte u AUDIO SNIMKU
Serijal emisija “Bestseller Refesticon” emitujemo u susret VIII Regionalnom festivalu fantastične književnosti REFESTICON.
Repriza emisije “Bestseller Refesticon” na programu je u nedjelju od 18 časova.
Autorka: Sanja Čujović
Tonska realizacija i audio obrada: Sanida Kajević
Tekst objavila: Sanida Kajević
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.